از نوشته‌های بدون فکر

ظهر خرداد/ گرم و سوزان/ تهران/ میدان هفت تیر

 

نشسته‌ام در خانه خلاقیت زرافه کار می‌کنم. از همین فضای کار اشتراکی‌ها. الکی. همینجوری. بدون اینکه کار زیاد یا خاصی داشته باشم که نتوانم در خانه عین انجامش دهم. عین و میم رفتند بازار و من هم آمدم اینجا تا کارهای روزنامه را انجام دهم. نزدیک 6 روز است تهرانم. در خانه عین. شوهرش رفته ماموریت و وقت مناسبی بود بخزم توی شهری که 3 سال شهر من بود. شهر من بود! نوشتنش هم من را می‌پراند به آن روزها و شب‌هایی که بیشترین سهم دلتنگی‌ام را به خودشان اختصاص داده‌اند. دلم می‌خواد زمان را مثل فیلم بکشانم عقب و بروم آن سالی که بالای تخت ندا خوابیده بودم، ندا زنده بود و می‌خواستیم بعد از یک روز درسی سنگین روی آن تخت‌های قراضه بخوابیم. زمان برنمی‌گرد، همان‌طور که ندا زنده نمی‌شود. تهران می‌چسبد به من و هربار می‌خواهم ترکش کنم استرس می‌گیرم. استرس اینکه تا کِی قرار است نبینمش. دوستش دارم؟ نه زیاد. اما با آن راحتم. مثل دوستی که آنقدرها جیک تو جیک هم نیستید اما باهم راحتید. معذب نیستید و باهم می‌توانید خودتان باشید.

این چند روزی که اینجا بودم آواز خواندم. از میرزای شیرازی تا هفت تیر. خرید کردم از روبروی پارک ملت تا مترو. و دیدم. بعد از 2 سال دیدمش. و دیدم. در کافه کاخ نیاوران. و دیدم در ونک. و دیدم در همه جا. این شهر این بار عجیب بود. مثل قبل. مثل قبل‌تر. مثل قبل‌ترتر و آینده‌ای که نمی‌دانم کِی قرار است دوباره به او برگردم.

چوب و دارچین و تلخی

با یک حساب سرانگشتی، طی یک عملیات چند ثانیه‌ای، بلاخره دل را به دریا زدم و عطری را که از سال 94 تا الان دوستش داشتم، خریدم. بعد پرت شدم به زمستان 4 سال پیش که کنار متروی صادقیه ایستاده بودم و مرد عطر فروش، صندوق عقب پیکانش را زده بود بالا. و من بین تمام عطرهایی که در صندوق عقب، با وسواس چیده شده بود، عطر محبوبم را پیدا کردم. آن موقع 60 هزار تومن بود. دانشجوی خوابگاهی‌ای بودم که 60 تومن برایم نه آن‌قدر زیاد بود که غیرقابل دسترس باشد و بتوانم با خیال راحت دورش را خط بکشم و نه آن‌قدر کم که سریع بخرمش.

ادکلن خریدن در آن شرایط جدید که ترجیح می‌دادم پولم را برای کشف کافه‌ها و ورودی موزه‌ها صرف کنم، یک چیز خیلی لوکس و غیرضروری بود. نخریدم. گهگاهی یواشکی توی سایت‌ها قیمتش را چک می‌کردم و هربار ناامیدتر از بار قبل، صفحه را می‌بستم و دلم را به ادکلن‌های نصفه نیمه‌ای که داشتم، خوش می‌کردم.

نزدیک 5 سال از آن روزها می‌گذرد. دستم در جیب خودم است. حقوق یک قرون دوزارِ اداره کار را می‌گیرم که سر برج نشده، تمام شده و باید نان را کف کاسه حسابم بکشم. امروز هول هولکی، بدون اینکه بدانم چرا، و شاید تنها برای اینکه حسرت گذشته، حسرت آینده نشود، خریدمش. با قیمتی که نصف حقوقم بود و فدای سرم. حداقل این روزهایی که فشنگ مرگ به شانه راستمان می‌خورد و ما را از پا می‌اندازد، اگر قرار است من را هم از پا بیندازد، چه بهتر که خوشبو بمیرم.

گریز ناپذیر

هیچوقت فکر نمی‌کردم که یک روزی قرار شود برای استاد راهنمای پایان‌نامه‌ای که دوسال پیش از آن دفاع کردم، نامه بنویسم. نامه‌ای در جواب ایمیلی که بعد از یک هفته، دیشب برایم فرستاده و در آن گفته که از رفتار 2سال پیش من دلخور است. دلخور بابت اینکه بعد از دفاعم نرفتم و با او خداحافظی نکردم.
تمام دیشبی که این ایمیل را خواندم، ذهنم برگشته به 15 مهر سال 97. صبح یکشنبه‌ای که در باران و مهِ دانشگاه دفاع کردم. آنقدر آن پروسه برای من ترسناک، دلهره‌آور و خشن بود که انگار قرار بود وارد ژانری از یک فیلم ترسناکِ واقعی شوم. و شدم. روزهای قبل از دفاع پراسترس‌ترین روزهایی بود که تا آن موقع تجربه‌اش می‌کردم. از یک طرف سخت‌گیری‌های دانشگاه و از طرف دیگر از دست دادن دوستی‌ها و رها کردن شهری که 3سال در آن تنها و از آن مهم‌تر «مستقل» زندگی می‌کردم. روز دفاع روز آزادی من بود. روزی که می‌توانستم برای اولین بعد از آن 3سال بدون دلهره و بدون ترسی که پشتش تن مهیب دانشگاه نمایان بود، از ولنجک تا پارک وی و از پارک وی تا تجریش و از تجریش تا پارک ملت و از پارک ملت تا هزار جای دیگر را پیاده بروم، کز کنم، قهوه بخورم و رها باشم. من هیچ چیز از ظهر بعد از دفاع یادم نیست. از ساعتی که مادرم تهران را در باران ترک کرد، من پیش مدیر گروهمان رفتم، جواب تبریک‌ها را دادم و با کوله‌ام از آن دانشگاه برای همیشه رفتم، هیچ چیز به یاد ندارم. تصویر گنگی در ذهنم هست که بعد از آن صبح به خوابگاه پناه بردم و در یک اتاق عاریه‌ای، کف زمین، کنار تخت هاجر و مریم خوابیدم. لابد خیال میکردم این خوش خواب‌ترین خوابی است که در این 3 سال و چند ماه در این خوابگاه می‌روم و لابد نرفتم. روزهای بعد از آن روز را به یاد دارم. روزهایی که به زور و با ترس و لرز و دزدکی در خوابگاه مخفی می‌شدم. این بند وابستگی را رها نمی‌کردم. به زور به آن چسبیده بودم تا اینکه دو روز بعد لو رفتم و از خوابگاه به صورت رسمی اخراج شدم و با این سوال ِ «چطور به زندگی با خانواده برگردم؟» راهی خانه شدم. گریه کردم؟ این هم یادم نیست. فقط از آن روزها آمیخته‌ای از غم، دردِ کنده شدن از خاطرات و رهایی را به یاد دارم.
حالا باید برای استاد عزیز و محبوبم بگویم من بی‌معرفت و بی‌شعور نبودم. من تنها یک سرگردان بودم که وقتی محیط را ترک کردم، برای کنده شدن از آن غم و بهت ترک کردن، مجبور شدم تا مدت‌ها سراغ آن آدم‌های جا مانده در خاطراتم را هم نگیرم.
 

تهران غلیظ و رقیق

توی گرمایی که اگر به صوت صامت و ثابت زیر آسمانش می‌ایستادی، می‌توانستی مغز پخته شده‌ات را در بیاوری، لای یک ساندویچ بگذاری، رویش سس بریزی و بخوری، نیم ساعت در مرکزی‌ترین تابش نور خورشید منتظر سرویس بودم تا بیاید و مرا از طویله‌ای که اسمش مدرسه بود نجات دهد. امتحان آخر خرداد ماه، حکم یک آتش بس پرکشتار است. سرویس نیامده بود و من تلوتلو خوران راه را کج کرده بودم سمت خانه که برادر همکلاسی‌ام با موتوری که خود همکلاسی هم پشتش نشسته بود کنارم ایستاد و سوارم کردند.‌ مقنعه‌ی چانه‌دار سفیدم را بالا زده بودم تا باد گرم بپیچد لای موهای عرق کرده‌ی بهم چسبیده ام. باد زده بود لای موهایم. از پاچه و آستین و یقه‌ام سرازیر شده بود به پوست بدنم و قطره‌های عرق را دانه دانه خشک می‌کرد. به خانه که رسیده بودم با شکم خالی، با موهای چسبیده شده کف سر، با بوی گند پا، هندوانه‌ی یخ را گذاشته بودم جلویم و از شدت عطش و گرسنگی خورده بودم. بعد هم در همان حالت افتادم به جان ناهارم. آن‌قدر که از خستگی ناشی از امتحان و گرما و خوردن، در همان حالت خوابم برده بود و با تهوع از خواب بیدار شدم.

خودم را رسانده بودم به دستشویی و بالا آوردم. تمام محتویات داخل شکمم، تخمه هندوانه‌های شناور در برنج و لوبیا به من زل زده بودند. توی بوی گه و استفراغ در گوشه‌ا‌ی از دستشویی نشستم. غمگین نبودم. رها نبودم. خسته نبودم. گرسنه نبودم. شاد نبودم. اما غمگین بودم. رها بودم. خسته بودم. گرسنه بودم. شاد بودم.

این همه گفتم تا بگویم «تهران» برای من چنین حکمی دارد. رها می‌کند اما به بند می‌کشد. نمی‌دانی برای رهایی‌ات جشن بگیری یا برای دربندی‌ت سوگواری کنی. 

«تهران» برای من یک جور استفراغ بعد از زیاده‌روی‌ست. سرما خوردگی بعد از گرمازدگی. گریه‌ی بین مستی‌ست. یک زخم یا نشانه‌ای ملایم بعد از عمل جراحی. یک آرامش در حین طوفان یا یک طوفان آرام...

تهران

راستش این اواخرِ تهران بودنم، آنقدر اتفاقات عجیب و درهمی برایم افتاد که با میل و رغبت سوار اتوبوس شدم و به اصفهان برگشتم. اتوبوسی که می‌دانستم آخرین بار است که من دانشجوی آن هستم و مِن بعد اگر سوارش شوم مسافرم. یک مسافر واقعی. بعدتر هم هر وقت به تهران فکر می‌کردم حفره‌ای درونم بود که از دلتنگی نبود. حفره‌ای که چیز در آن غل‌غل می‌کرد و مرا از دوست داشتن و حس نزدیک شدن دوباره به آن شهر، دور می‌کرد. اما چند روز است که دل تنگ شده‌ام. دل تنگ پرسه زدن‌های بی‌دلیلم از میدان انقلاب تا پل کریمخان. از پرسه زدن‌های نزدیک عیدم در آریاشهر. از پیاده روی‌های از ونک تا فاطمی‌ام. از کشف کافه‌های جدید. از دلتنگی‌های خیابان‌های تاریک. از گره خودرن دودهای غلیظ ماشین‌ها در دود سیگارها. از بستنی خوردن‌های یکهویی در بستنی شاد کنار دانشگاه هنر. آنقدر دلم برای آن شهر لعنتی تنگ شده که گویی هیچ وقت هیچ دشمنی‌یی با من نداشته!

تهران پدرسگ خیلی خوب بلد است جوری با آدم تا کند که اگر بدترین بلاها را سرت آورده، بعدها از زور دلتنگی برگردی به آن و بگویی: بخشیدمت!

تمام

سروبالایی پروسه‌ی پایان‌نامه را می‌توانم به عمل جراحی قلب باز تشبیه کنم. هرکسی موفق به کسب نوبت دفاع شود، ینی تا خان ششم را به سلامت گذرانده. که سختی کار هم، همان خان اول تا ششم است. خان هفتم ،که دفاع کردن است، آدمی همین‌که روی سن رود و اولین اسلاید ارائه‌اش را بیاورد، تمام حضار را گاو می‌پندارد و آتش ترسش رفته رفته خاموش می‌شود و اگر ادب حکم نمی‌کرد بعد از اتمام ارائه به جای تشکر از اساتید، انگشت وسطش را به حاضرین نشان می‌داد و بلند فریاد می‌زد: «بمیرید الهی!».
وقتی کسی موفق می‌شد نوبت دفاع بگیرد بقیه‌ی افراد درگیر، به او همچون شفایافته‌ای نگاه می‌کردند که گویی داوطلب اهدای عضوش را پیدا کرده و تا چند روز دیگر عضوی سالم در بدنش شروع به رشد می‌کند! هم‌اتاقی‌ام پنج روز زودتر از من دفاع کرد. بعد از جلسه‌ی دفاع دستم را به او می‌زدم تا ببینم فرد دفاع کرده چجور استایلی دارد! سفت است. قوی است. رها شده و کسی که بدون شک سیستم دفاعی محکمی پیدا کرده و دهنش در مقابل سرویس شدن مقاوم است! هم‌کلاسی‌ام روز قبل از من دفاع کرد. زنگ زدم و حال و احوال که ببینم زندگی بعد از دفاع چه رنگی‌ست!؟ چه بویی دارد!؟ خوش می‌گذرد؟! ضربان قلبش قبل و بعد دفاع فرقی کرده؟! در جواب همه‌ی اینها جواب داد: «نمی‌دونم والا! من تا چند روز دیگه پدر می‌شم و زیاد جو فارغ‌التحصیلی رو ‌حس نکردم!» اکهعی پسر! گاو پایان‌نامه برای هم‌کلاسی‌ام زاییده بود! فشار درس قوز بالا قوز شده بود!
... سه روز پیش دفاع کردم. بعد از اعلام نمره و امضای اساتید یک کلمه برای تمام دوستانم نوشتم و سند تو آل کردم: «باورم نمی‌شه. درد نداشت!»...
بعد ازینکه از سالن بیرون آمدم هرکسی در راه مرا ‌می‌دید با چشمانی که مردمکش از استرس می‌جنبید سوال می‌کرد: دفاع کردی؟!
و من مثل کسی که عمل موفقیت‌آمیزی داشته نیشم را باز می‌کردم و می‌گفتم: هاع!
سه روز است حس آدم‌های به هوش آمده بعد از بیهوشی طولانی را دارم. گیج. منگ‌. داغ. سرگردان و روزی سه دور تسبیح از خودم می‌پرسم: جدی جدی تموم شد؟!

اندوه خاکستری

شما بهش بخندید ولی ازین ببعد یه اندوهی دنبال منه. سخت می‌شه درکش کرد. همین زندگی‌ئی که سال‌ها آرزوش رو ‌داشتم، یک سال مداوم براش تلاش کردم، به صورت معجزه آوری به دستش اوردم، سه سال باهاش زندگی کردم و الان... و الان دارم ترکش می‌کنم... 

یه بویی همیشه تو دماغمه، یه غربتی ازین ببعد همیشه ته ذهنمه، یه شادی و اضطراب خاصی توی دلمه، یه تلخندایی همیشه کنج لبمه، یه بغضایی ته گلومه، یه سکوتایی همیشه رو زبونمه، که فقط و فقط و فقط توی این سه سال به دستش اوردم.

ترک کردن...

از ترک کردن یه مدل زندگی، یه نوع خاصی از لایف استایل دارم حرف می‌زنم.

درکش می‌کنید؟!

یه اندوهی ته قلبم ماسیده...

ساختمان شماره‌دو. طبقه‌ی چاهار

برای تابستان منتقل شده‌ایم به ساختمان نبش خیابان. ساختمانی که به اندازه‌ی نصف ایستگاه بی‌آرتی با ساختمانی که سه سال در آنجا زندگی کردم، فاصله‌ دارد. ساختمانی با دیوارهای بلند کثیف و ترک خورده، پنجره‌های رو به اتوبان که همان یک دریچه به دنیای بیرونی‌اش را هم حفاظ کشیده‌اند، ساختمانی با سوئیت‌هایی درهم و شلوغ، موکت‌هایی که آغشته به موهای بلند است و گواهی می‌دهد سال‌هاست در اینجا دختران رفت و آمد کرده‌اند. ساختمانی که نه پله‌ها و پاگردهای هر طبقه‌اش شبیه ساختمان قبلی‌ست و نه حتی اینترنت لاکپشتی‌اش. شبیه مرغ ما را انداخته‌اند دراین ساختمان و اتاق‌هایی به ما داده‌اند که جمعیت هر اتاق یک نفر بیشتر از تعداد تخت‌های آنجاست. در اتاقی چهار تخته با چهار دختر دیگر زندگی می‌کنم که تنها دو نفرشان را می‌شناسم و این شناختن به معنی آن است که قبلا دیدم‌شان. موقع دیدن فوتبال در نمازخانه یا در راهرو موقع حرف زدن با تلفن یا در سرویس دانشگاه. همین. هم اتاقی سال‌های قبلم را در این جمعیت گم کرده‌ام و چند روز پیش در اتاقی دیگر یافتمش. حس غریبی‌ست. زندگی با کسانی‌که تنها شناختی که از آنها داری اسم و مقطع و رشته‌ی تحصیلی‌شان است. نه آنقدر قرار است این اقامت طولانی باشد که دانستن بیشتر ازشان ارزش داشته باشد و نه آنقدر این بودن کنار یکدیگر کم است که بی‌صحبتی با آنها را ترجیح دهی. گهگاهی کسی وارد اتاق می‌شود و از میوه یا غذایی که می‌خواهد بخورد، تعارف می‌کند. گاهی غر می‌زنیم به پایان نامه و فشار تحصیلی در این دانشگاه. گاهی از هم می‌خواهیم کولر را خاموش یا روشن کنیم و... . این تمام ارتباط جدی و شوخی ما باهم است. هروقت وارد ساختمان می‌شوم حس می‌کنم وارد هاستلی درجه سه شده‌ام. با افرادی‌که تنها بار اول است می‌بینم‌شان مواجه می‌شوم. خدمه‌ای که تا به حال ندیدم‌شان و نگهبانانی که پیش از این یکی دوبار با آنها روبرو شده‌ام.

.........

آخرین روزهای این سبک از زندگی‌ست و راستش دلهره دارم که بعد از اتمام قرار است راهم چه باشد؟ آخر این راه مرا به چه راه دیگری وصل می‌کند؟ ترسیده‌ام چون در این مدت نه چندان کم و نه چندان زیاد فهمیده‌ام آدم یک‌جا نشین و منفعلی نیستم، توان زندگی توام وابستگی و زندگی چسبنده به خانواده را چندان ندارم. در اصل به بزرگترین شناخت از خودم رسیده‌ام که من آدم رهایی هستم. آدم چشیدن و رفتن به دل تجربه‌های جدید در راه‌های دور و طولانی.

ب مثل...

آدم‌ها باید دو مأمنه باشند. مثل ماشین‌های دوگانه سوز. که اگر فلان سوختش تمام می‌شود، از آن یکی سوخت استفاده می‌کنند و وسط اتوبان یا میان جاده‌ای بی‌سوخت و ماشین نمی‌ماند.

آدم باید دو مأمنه باشد.

وقتی پناه بودن مأمن اول، زوال پیدا می‌کند جای دیگری داشته باشی تا دست به گردنش بیاندازی. تا اگر از جایی مانده شدی، جای دیگری را داشته باشی که رانده نشوی. که سر به بیابان نگذاری. که بدانی جایی هست که انتظارت را بکشد. که اگر پناهی نداری، لااقل پناه‌گاهی داشته باشی.

مأمن اول یا دومم را کم‌کم از دست می‌دهم و ترسیده‌ام جایی میانه‌ی زمستان، در برف و بوران و سرما وقتی بنزین تمام کرده‌ام، بایستم کنار کدام جاده و طلب سوخت کنم؟.

.

عطیه میرزاامیری

یازده تیر... شب... ورودی هفت... آخر...

درس‌هایی از خوابگاه

فرمول دل نشکستن ساده‌ست؛
1) تو هر عمل و حرفی از مَنیت خودمون فاصله بگیریم و جای طرف مقابل باشیم.
2) قرار نیست اگه در زمینه‌ی شغلی یا علمی آدم موفقی هستیم فرض رو بر این بذاریم کاملیم و هرررررر حرفی از دهن‌مون در میاد رو بگیم.
3) وقتی چیزی می‌گیم و واکنش بدی از ظرف مقابل‌مون نمی‌بینیم این به معنی این نیست همه‌ی حرفامون تائید شده. نچ. یعنی مجال بحث یا حتی ارزش بحث کردن نبوده.
در کل زیاد خودبینی نداشته باشیم.
این 3تا تبصره رو توی خوابگاه یاد گرفتم و خب زیاد با آدمای خودبین روبرو شدم که باعث شد بگردم و این صفت رو توی خودم پیدا کنم و با تمام قوا سعی کردم (و دارم سعی میکنم) بِکَنمش از خودم و بندازمش دور!